De geschiedenis en evolutie van Gambesons: beschermend pantser uit de middeleeuwen en de renaissance

Gambeson (ook wel gespeld als gambison of gambas) is een soort pantser dat wordt gedragen door soldaten uit de middeleeuwen en de renaissance. Het was een gewatteerde jas of tuniek van stof, leer of een combinatie van beide, die bescherming bood tegen botte wapens en snijdende aanvallen. Gambesons werden doorgaans gedragen onder maliënkolder of pantser om extra bescherming en comfort te bieden. Ze werden ook door burgers gedragen als een vorm van zelfverdediging. Gambeson is een oud Frans woord dat is afgeleid van het Latijnse 'gambe', wat been betekent, en 'zoon', wat kledingstuk betekent. De term werd voor het eerst gebruikt in de 14e eeuw om een soort gewatteerde jack te beschrijven die door soldaten werd gedragen. In de loop van de tijd evolueerde de term naar andere soorten beschermende kleding, zoals borstplaten en vambraces. Gambesons werden gemaakt in verschillende stijlen en maten om bij verschillende lichaamstypes en doeleinden te passen. Sommige wambuizen waren ontworpen voor bescherming van het hele lichaam, terwijl andere meer leken op moderne kogelvrije vesten, die alleen bescherming boden voor de romp en bovenarmen. Gambeson-makers gebruikten een verscheidenheid aan materialen, waaronder wol, linnen en leer, om hun producten te maken. De vulling was meestal gemaakt van wol of andere zachte materialen, die schokdemping boden maar de beweging niet beperkten. Gambesons waren populair onder zowel soldaten als burgers omdat ze relatief licht en betaalbaar waren in vergelijking met duurdere vormen van pantsering, zoals plaatpantser. Ze waren ook gemakkelijker om in te bewegen, waardoor ze ideaal waren voor reizen over lange afstanden of voor mensen die fysieke activiteiten moesten ondernemen terwijl ze het pantser droegen. Hoewel wadgets niet langer worden gebruikt als een vorm van militaire of zelfverdedigingsuitrusting, zijn ze blijven populair onder historische re-enactors en klanten die soldaten uit de middeleeuwen en de renaissance nauwkeurig willen portretteren. Moderne versies van wambuizen zijn ook beschikbaar voor gebruik bij vechtsporttraining en voor persoonlijke bescherming.