Deneysel Araştırmayı Anlamak: Temel Kavramlar ve Terimler

Deneyciler, hipotezleri test etmek ve veri toplamak için deneyleri kullanan araştırmacılardır. Belirli araştırma sorularını yanıtlamak, verileri toplamak ve analiz etmek ve bulgularına dayanarak sonuçlar çıkarmak için deneyler tasarlar ve yürütürler. Deneysel araştırma genellikle psikoloji, biyoloji, fizik ve kimya gibi alanlarda çeşitli olayların nedenlerini ve etkilerini incelemek için kullanılır.

2. Hipotez nedir?

Hipotez, iki veya daha fazla değişken arasında bir ilişki öneren bir ifadedir. Deney veya gözlem yoluyla test edilebilecek bir olgu veya problemin geçici bir açıklamasıdır. Bir hipotez spesifik, ölçülebilir ve test edilebilir olmalı ve deneylerle kanıtlanabilecek veya çürütülebilecek kadar açık olmalıdır.

3. Kontrol grubu nedir?

Kontrol grubu, deneysel tedavi veya müdahale almayan bireylerden veya birimlerden oluşan bir gruptur. Kontrol grubu, deney grubunun sonuçlarını karşılaştırmak için bir referans noktası görevi görür. Araştırmacılar, deney ve kontrol gruplarının sonuçlarını karşılaştırarak deneysel tedavinin ilgilenilen sonuç üzerinde anlamlı bir etkisinin olup olmadığını belirleyebilirler.

4. Karıştırıcı değişken nedir?

Karıştırıcı değişken, bir deneyin sonucunu etkileyebilen ve hem bağımsız hem de bağımlı değişkenlerle ilişkili bir değişkendir. Karıştırıcı değişkenler, bağımsız ve bağımlı değişkenler arasındaki ilişkiyi maskeleyebilecekleri veya bozabilecekleri için kontrol edilmedikleri takdirde taraflı sonuçlar üretebilirler. Araştırmacılar, bulgularının geçerliliğini sağlamak için kafa karıştırıcı değişkenleri tanımlamalı ve kontrol etmelidir.

5. Rastgele kontrollü çalışma (RKÇ) nedir?

Rastgele kontrollü çalışma (RKÇ), katılımcıların rastgele olarak deney grubuna veya kontrol grubuna atandığı bir deneydir. RCT'ler deneysel araştırmanın altın standardı olarak kabul edilir çünkü araştırmacıların deneysel tedavinin etkilerini sonucu etkileyebilecek diğer faktörlerden ayırmasına olanak tanır. Araştırmacılar, katılımcıları gruplara rastgele atayarak kafa karıştırıcı değişkenleri en aza indirebilir ve sonuçların diğer faktörlere değil deneysel işleme bağlı olmasını sağlayabilirler.

6. Plasebo etkisi nedir?

Plasebo etkisi, tedavi aslında plasebo (kukla veya inaktif tedavi) olsa bile, bireylerin tedavi gördüklerine inanmaları nedeniyle durumlarında bir iyileşme yaşadıkları bir olgudur. Plasebo etkisi deneylerde bir yanlılık kaynağı olabilir çünkü deneysel tedavinin etkili olup olmadığını veya iyileşmenin plasebo etkisinden kaynaklanıp kaynaklanmadığını belirlemeyi zorlaştırabilir. Araştırmacılar deneyleri tasarlarken ve yürütürken plasebo etkisini en aza indirecek adımlar atmalıdır.

7. Kör çalışma nedir?

Kör çalışma, katılımcıların veya araştırmacıların, katılımcıların grup atamasından habersiz olduğu bir deneydir. Kör çalışmalar, yanlılığı en aza indirmek ve sonuçların deneysel tedaviden kaynaklandığını ve plasebo etkisi veya katılımcıların beklentileri gibi diğer faktörlere bağlı olmadığından emin olmak için kullanılır. Çift-kör ve tek-kör çalışmalar da dahil olmak üzere kör çalışmaların çeşitli türleri vardır.

8. Çoğaltma nedir?

Çoğaltma, orijinal çalışmanın bulgularını doğrulamak veya onaylamamak için bir deneyin tekrarlanması sürecidir. Tekrarlama, orijinal çalışmanın sonuçlarına olan güvenin artmasına yardımcı olur ve çalışmanın tasarımı veya yürütülmesindeki sınırlamaların veya önyargıların belirlenmesine yardımcı olabilir. Tekrarlama, bulguların geçerliliğini ve güvenilirliğini belirlemeye yardımcı olduğundan bilimsel araştırmanın önemli bir parçasıdır.

9. P değeri nedir?

P değeri, bir deneyin sonuçlarının gerçek bir etkiden ziyade şansa bağlı olma olasılığının bir ölçüsüdür. P değerleri istatistiksel testler kullanılarak hesaplanır ve sonuçların anlamlılık düzeyini gösterir. 0,05'ten küçük bir p değeri genellikle istatistiksel olarak anlamlı kabul edilir, bu da sonuçların şansa bağlı olma ihtimalinin düşük olduğunu gösterir.

10. Kafa karıştırıcı değişken yanlılığı nedir?

Kafa karıştırıcı değişken yanlılığı, bir deneyde kafa karıştırıcı bir değişken uygun şekilde kontrol edilmediğinde ortaya çıkar. Bu, kafa karıştırıcı değişkenin bağımsız ve bağımlı değişkenler arasındaki ilişkiyi maskeleyebilmesi veya bozabilmesi nedeniyle taraflı sonuçlara yol açabilir. Deneyi gerçekleştirmeden önce kafa karıştırıcı değişkenlerin tanımlanması ve kontrol edilmesiyle kafa karıştırıcı değişken yanlılığı önlenebilir.